İyi Huylu (Benign) Beyin Tümörleri - Dr Özgür Akşan - İzmir

İçindekiler

drozguraksan.com - Dr Özgür Akşan - 0163 - İyi Huylu Beyin Tümörleri

Benign beyin tümörleri, kanserli olmayan tümörlerdir ve beyin dokusunda anormal hücrelerin kontrollü bir şekilde çoğalması sonucu oluşurlar. Genellikle yavaş büyüme hızlarına sahip olan bu tümörler, çoğunlukla belirli bir bölgeyle sınırlı kalır ve metastaz yapma, yani diğer organlara yayılma eğilimleri yoktur. Bu özellikleri, benign beyin tümörlerini malign, yani kanserli tümörlerden ayıran en önemli faktörlerdir.

Yavaş Büyüme ve Sınırlı Yayılım

İyi huylu beyin tümörlerinin yavaş büyüme hızı, hastalara daha fazla tedavi seçeneği sunar ve genellikle prognozları iyidir. Tümörün büyüme hızı ve yerleşim yeri, semptomların şiddeti ve çeşitliliğini belirleyen ana faktörlerdendir. Bu tümörler, genellikle beyin dokusunun belirli bir bölgesinde gelişir ve çevre dokulara yayılmak yerine, kendi içlerinde büyümeye devam ederler.

Tam Çıkarılabilme ve Nüks Riski

 

Cerrahi müdahale ile tamamen çıkarılmaları mümkün olan benign beyin tümörleri, çıkarıldıktan sonra tekrarlama (nüks) riski düşük tümörlerdir. Ancak, tümörün tamamen çıkarılabilmesi, yerleşim yerine ve çevre dokularla olan ilişkisine bağlıdır. Beynin kritik alanlarında yer alan tümörler, cerrahi müdahaleyi zorlaştırabilir ve bu durum, tedavi seçeneklerini ve sonuçlarını etkileyebilir.

İyi Huylu Beyin Tümörlerinin Ortak Semptomları

Benign Beyin Tümörlerinin Ortak Semptomları: Detaylı Bir İnceleme

 

Benign beyin tümörleri, genellikle iyi huylu olarak kabul edilir ancak yine de belirgin semptomlara yol açabilir. Bu semptomlar, tümörün konumuna, boyutuna ve büyüme hızına bağlı olarak büyük ölçüde değişkenlik gösterir. Tümörün beyindeki yerleşim yeri, semptomların doğasını ve şiddetini etkileyen en önemli faktördür.

 

Baş Ağrısı: En Yaygın Belirti

 

Baş ağrısı, benign beyin tümörlerinin en sık rastlanan semptomlarından biridir. Tümör, büyüdükçe çevre dokulara ve sinirlere baskı yaparak ağrıya neden olabilir. Bu baş ağrıları genellikle sabahları daha şiddetli olur ve zamanla artan bir eğilim gösterir.

 

Nöbetler: Alarm Verici Bir İşaret

 

Beyin tümörleri, beyin aktivitesini etkileyerek nöbetlere neden olabilir. Nöbetler, tümörün beyindeki elektriksel iletişimi bozması sonucu ortaya çıkar ve tümörün konumuna göre farklı tiplerde olabilir. Nöbet geçirme, özellikle yetişkinlerde, benign bir beyin tümörünün ilk belirtisi olabilir.

 

Mide Bulantısı ve Kusma: İntrakraniyal Basıncın Artması

 

Beyin tümörleri, beyin içindeki basıncın artmasına neden olabilir, bu da mide bulantısı ve kusmayla sonuçlanabilir. Bu semptomlar genellikle sabahları daha belirgindir ve baş ağrısı ile birlikte ortaya çıkabilir.

 

Bilişsel ve Kişilik Değişiklikleri

 

Beyin tümörleri, bilişsel fonksiyonları ve kişilik özelliklerini etkileyebilir. Hafıza kaybı, konsantrasyon güçlüğü, karar verme yetisinin bozulması ve kişilik değişiklikleri gibi semptomlar, tümörün beyindeki belirli alanlara baskı yapması sonucu ortaya çıkabilir.

 

Duyusal ve Motor Bozukluklar

 

Beyin tümörleri, duyu kaybı, görme veya işitme bozuklukları, denge ve koordinasyon problemleri ve hatta kısmi felç gibi motor fonksiyon bozukluklarına yol açabilir. Bu semptomlar, tümörün beyindeki motor ve duyusal yollar üzerindeki etkisine bağlıdır.

 

Asemptomatik Tümörler

 

Bazı benign beyin tümörleri, uzun süre boyunca herhangi bir belirti göstermeyebilir. Bu tümörler genellikle rutin sağlık kontrolleri veya diğer tıbbi prosedürler sırasında tesadüfen keşfedilir.

 

Benign beyin tümörlerinin semptomları, tümörün özelliklerine ve beyindeki yerleşim yerine bağlı olarak geniş bir yelpazede değişebilir. Bu nedenle, belirtilen semptomlardan herhangi birinin uzun süre devam etmesi durumunda tıbbi yardım almak önemlidir. Erken teşhis ve uygun tedavi, semptomların yönetilmesi ve yaşam kalitesinin artırılması açısından kritik öneme sahiptir.

İyi Huylu Beyin Tümörlerinin Çeşitleri: Bir Rehber

Benign beyin tümörleri, çeşitli hücre tiplerinden kaynaklanabilir ve her bir tür, farklı özellikler ve tedavi yaklaşımları gerektirir. Bu tümörlerin kökenleri, büyüme modelleri ve potansiyel etkileri, teşhis ve tedavi planlamasında önemli rol oynar.

 

Meningiomalar

 

Meningiomalar, beyin ve omurilik zarlarını (meninksleri) oluşturan hücrelerden kaynaklanan en yaygın benign tümörlerdir. Genellikle yavaş büyürler ve sıkıştırdıkları beyin dokularına bağlı olarak çeşitli semptomlara neden olabilirler. Meningiomalar, genellikle cerrahi yolla çıkarılarak tedavi edilir, ancak ulaşılması zor olan veya cerrahi riskin yüksek olduğu durumlarda radyasyon terapisi de kullanılabilir.

 

Schwannomalar (Vestibüler Schwannomalar/Akustik Nöromalar Dahil)

 

Schwannomalar, sinir hücrelerini çevreleyen Schwann hücrelerinden gelişir. En yaygın olarak işitme ve denge sinirlerini etkileyen vestibüler schwannomalar (akustik nöromalar olarak da bilinir) şeklinde görülürler. İşitme kaybı, kulak çınlaması ve denge problemleri gibi semptomlara yol açabilirler. Tedavi seçenekleri arasında cerrahi, radyasyon terapisi ve bazı durumlarda gözlem bulunur.

 

Hipofiz Adenomları

 

Hipofiz adenomları, hipofiz bezinden kaynaklanan tümörlerdir ve vücuttaki hormon seviyelerini etkileyebilirler. Bu tümörler, görme sorunlarına, baş ağrısına ve çeşitli hormonal bozukluklara neden olabilir. Tedaviler genellikle cerrahi ile tümörün çıkarılmasını, gerektiğinde hormon replasman tedavilerini ve bazı durumlarda radyoterapiyi içerir.

 

Hemangioblastomalar

 

Hemangioblastomalar, kan damarlarından kaynaklanan ve genellikle beyin ve omurilikte bulunan nadir tümörlerdir. Genellikle von Hippel-Lindau hastalığı ile ilişkilidirler ve baş ağrısı, nöbetler ve motor veya duyusal kayıplar gibi semptomlara yol açabilirler. Tedavi genellikle cerrahi ile tümörün çıkarılmasını içerir.

 

Kraniyofaringiomalar

 

Kraniyofaringiomalar, çocukluk ve erken yetişkinlik döneminde daha sık görülen nadir tümörlerdir ve beyin sapı ile hipofiz bezi arasındaki bölgede gelişirler. Görme sorunlarına, büyüme ve puberte problemlerine neden olabilirler. Cerrahi, bu tümörlerin çıkarılması için ana tedavi yöntemidir, ancak tam çıkarılamayan tümörler için radyoterapi de kullanılabilir.

 

Gliomalar (Düşük Dereceli)

 

Gliomalar, beyin ve omurilikteki destekleyici glial hücrelerden kaynaklanan tümörlerdir. Düşük dereceli gliomalar, benign olarak kabul edilebilir ve yavaş büyüme eğilimindedirler, ancak zamanla malign hale gelebilirler. Tedavi, tümörün konumu, boyutu ve derecesine bağlı olarak cerrahi, radyoterapi ve bazen kemoterapiyi içerebilir.

 

Benign beyin tümörleri, çok çeşitli hücre tiplerinden kaynaklanabilir ve her bir tür, farklı semptomlar, tedavi yaklaşımları ve prognozlar sunar. Bu tümörlerin erken teşhisi ve uygun tedavi stratejileri, hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirebilir. İzmir / Alsancak’taki özel kliniğinde Dr. Özgür Akşan ve ekibinin uzmanlığı, bu karmaşık tümör türlerinin teşhis ve tedavisine yönelik tıbi rehberlik hizmeti sağlar.

Uzaktan Sağlık Hizmeti

Hastalarımız, son üç ay içinde çekilmiş MRI veya bilgisayarlı tomografi görüntülerini emaryolla.com üzerinden bize ulaştırarak uzaktan sağlık hizmetimizden faydalanabilirler. Bu hizmet, tedavi sürecini daha da hızlandırmaktadır.

Emaryolla.com, kullanıcı dostu ve anlaşılır bir arayüz ile tasarlanmıştır. Bu platformun kullanımı, birkaç basit adımla gerçekleştirilebilir:

  1. Öncelikle emaryolla.com web sitesine girin.
  2. EMAR CD’nizi bilgisayarınızın CD okuyucusuna yerleştirin.
  3. Platformdaki ‘CD SEÇ’ tuşuna tıklayın ve okuyucuda yer alan CD’yi seçin.
  4. İletişim bilgilerinizi belirtin. Bu bilgilerin doğru olması, sonuçlarınızın sizinle etkin bir şekilde paylaşılması için önemlidir.
  5. ‘YOLLA’ tuşuna basın ve sonuçlarınızın uzman ekibe ulaştığından emin olun.

Bu adımların tamamlanmasının ardından, Emaryolla.com üzerindeki uzman ekip, görüntülerinizi hızlı bir şekilde değerlendirecek ve size geri dönüş yapacaktır. Bu platform, tıbbi görüntülerin değerlendirilmesi ve yönetilmesi sürecinde büyük bir kolaylık sağlar ve bu süreci daha az stresli hale getirir.

Emaryolla.com, çağımızın dijitalleşen sağlık hizmetlerine uyum sağlamak ve hastaların yaşam kalitesini artırmak amacıyla geliştirilmiştir. Sağlık sektöründe tıbbi görüntüleme sonuçlarının hızlı, güvenli ve etkin bir şekilde değerlendirilmesi için önemli bir araç olarak hizmet vermektedir.

Alternatif olarak hastalarımız e-nabız üzerindeki görüntülerini sisteme kayıtlı e-posta adreslerine DICOM formatında göndertip, gelen maili de açmalarına gerek olmaksızın tarafımıza iletebilirler.

İyi Huylu (Benign) Beyin Tümörleri için Kapsamlı Tedavi Seçenekleri

Benign beyin tümörlerinin tedavisinde uygulanan yöntemler, tümörün tipine, boyutuna, konumuna ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Tedavi planı, hastanın yaşam kalitesini en üst düzeye çıkarmayı ve tümörün olası etkilerini en aza indirmeyi hedefler.

 

Cerrahi Müdahale: En Yaygın Yaklaşım

 

Cerrahi, benign beyin tümörlerinin tedavisinde en sık başvurulan yöntemdir. Amacı, tümörü mümkün olduğunca tamamen çıkarmaktır. Bu işlem, semptomları hafifletmek, tümörün büyümesini durdurmak ve nörolojik fonksiyonların korunmasına yardımcı olmak için yapılır. Cerrahi müdahalenin başarısı, tümörün konumuna ve çıkarılabilirliğine bağlıdır. Minimally invaziv teknikler ve gelişmiş mikrocerrahi yöntemler, riskleri azaltır ve iyileşme sürecini hızlandırır.

 

Radyasyon Terapisi: Seçici Durumlar için

 

Bazı benign beyin tümörleri, özellikle tamamen çıkarılamayan veya cerrahiye uygun olmayan tümörler, radyasyon terapisi ile tedavi edilebilir. Stereotaktik radyocerrahi (SRS) gibi hassas radyasyon teknikleri, tümöre yüksek dozda radyasyon uygulayarak tümör hücrelerini yok ederken çevre sağlıklı dokuya minimal zarar verir.

 

‘İzle ve Bekle’ Yaklaşımı: Belirli Durumlar için

 

Küçük, belirti göstermeyen ve hayati beyin fonksiyonlarını tehdit etmeyen tümörler için “izle ve bekle” yaklaşımı tercih edilebilir. Bu yöntem, düzenli aralıklarla yapılan MRI veya CT taramaları ile tümörün büyüklüğünü ve büyüme hızını izlemeyi içerir. Tümörün büyümesi durumunda veya semptomlar ortaya çıkarsa, daha aktif tedavi yöntemlerine geçilebilir.

 

Destekleyici Tedaviler ve Rehabilitasyon

 

Benign beyin tümörlerinin tedavisi, cerrahi veya radyasyon terapisinin yan etkilerini yönetmek ve hastanın iyileşme sürecini desteklemek için destekleyici tedavileri de içerebilir. Fiziksel, konuşma ve mesleki terapiler gibi rehabilitasyon hizmetleri, hastanın fonksiyonel yeteneklerini geri kazanmasına ve yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olur.

 

Benign beyin tümörlerinin tedavisi, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve her hastaya özgü bir tedavi planı oluşturulmalıdır. Cerrahi, radyasyon terapisi ve izleme gibi çeşitli tedavi seçenekleri, hastanın durumuna ve tümörün özelliklerine bağlı olarak dikkatle değerlendirilir. İzmir / Alsancak’taki özel kliniğinde Dr. Özgür Akşan ve ekibi, bu karmaşık tedavi kararlarında rehberlik hizmeti sunar.

İyi Huylu (Benign) Beyin Tümörlerinin Tanısı ve Derecelendirilmesi

Benign beyin tümörlerinin tanısı, genellikle karmaşık bir süreci içerir ve modern tıbbi görüntüleme tekniklerine büyük ölçüde bağlıdır. Bu süreç, tümörün varlığını, tipini, boyutunu ve beyindeki konumunu belirlemeye yöneliktir. Ayrıca, tümörün derecelendirilmesi, tedavi planlaması ve prognozun belirlenmesinde kritik bir rol oynar.

 

Görüntüleme Testleri: MRI ve CT

 

Magnetik Rezonans Görüntüleme (MRI) ve Bilgisayarlı Tomografi (CT) taramaları, beyin tümörlerinin teşhisinde yaygın olarak kullanılan iki ana görüntüleme yöntemidir. MRI, tümörün ve çevreleyen beyin dokusunun detaylı görüntülerini sağlar ve özellikle beyin dokusu içindeki yapısal farklılıkları ayırt etmede yüksek hassasiyet sunar. CT taraması ise, kafatası yapılarını ve tümörün olası kalsifikasyonlarını (kireçlenmelerini) göstermede daha etkilidir.

 

Biyopsi: Kesin Tanı için

 

Bazı durumlarda, tümörün tipini ve derecesini kesin olarak belirlemek için biyopsi gerekebilir. Bu işlem, tümörden küçük bir doku örneğinin alınması ve mikroskop altında incelenmesini içerir. Biyopsi, özellikle tümörün malign (kanserli) mi yoksa benign (kansersiz) mi olduğunu belirlemede önemli bir adımdır.

 

Derecelendirme Sistemi: Benign Tümörlerin Sınıflandırılması

 

Beyin tümörlerinin derecelendirilmesi, tümörün biyolojik davranışını ve tedaviye yanıtını tahmin etmekte yardımcı olur. Benign beyin tümörleri genellikle Dünya Sağlık Örgütü (WHO) derecelendirme sistemine göre 1 veya 2. derece olarak sınıflandırılır. Bu derecelendirme, tümörün yavaş büyüme eğiliminde olduğunu ve çevre dokulara yayılma olasılığının düşük olduğunu gösterir.

 

  • 1. Derece Tümörler: En düşük malignite potansiyeline sahip tümörlerdir ve genellikle tamamen çıkarıldıklarında iyi bir prognoza sahiptirler.
  • 2. Derece Tümörler: Yavaş büyüyen ancak zamanla daha agresif hale gelebilecek tümörleri ifade eder.

 

Tanı ve derecelendirme süreci, benign beyin tümörlerinin yönetiminde hayati bir rol oynar. Görüntüleme teknikleri ve biyopsi, tümörün doğasını anlamada ve uygun tedavi stratejilerinin belirlenmesinde kritik öneme sahiptir. Benign beyin tümörlerinin derecelendirilmesi, hastalar için tedavi seçeneklerini ve uzun vadeli sonuçları değerlendirmede önemli bir faktördür. İzmir / Alsancak’taki özel kliniğinde Dr. Özgür Akşan ve ekibi, bu karmaşık tanı ve derecelendirme süreçlerinde hastalara rehberlik etmede ve uygun tedavi planlarını geliştirmede tıbbi rehberlik hizmeti verir.

Özel Sağlık Sigortası

Kliniğimiz, pek çok özel sağlık sigortası ile anlaşmalıdır. Bu sayede, hastalarımızın tedavi süreçlerini daha rahat bir şekilde yönetmelerine yardımcı oluyoruz. Anlaşmalı kurumları klinik websitemize giderek görebilirsiniz.

İletişime Geçin

Boyun fıtığı tedavisi hakkında daha fazla bilgi almak veya Dr. Özgür Akşan ve ekibimizle iletişime geçmek için web sitemizi ziyaret edebilirsiniz. Alsancak, İzmir’deki kliniğimizde sizlere yardımcı olmaktan mutluluk duyarız.

Dr Özgür Akşan Kimdir?

   

Dr Özgür Akşan, 1977 Trabzon doğumludur. Yüksek öğrenimini Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesinde tamamlayarak 2000 yılında Tıp Doktoru olmuştur.

 

Pratisyen hekimliğini Trabzon Arpacılı Sağlık Ocağında Sorumlu Hekim olarak yapmıştır. Uzman hekimliği için, İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirürji Anabilim Dalında uzmanlık eğitimine başlamıştır ve 2007 yılında tamamlayarak Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji) Uzmanı olmuştur.

 

Mecburi hizmetini tamamlamak için Muş iline atanmıştır. Göreve Muş Devlet Hastanesinde başlayan Akşan, Muş ilinde bir ilk olarak mikroskop ile bel ve boyun fıtığı ameliyatlarına başlatmıştır. Burada ayrıca Başhekim yardımcılığı görevini ve yoğun bakımların sorumluluğunu da üstlenmiştir.

 

Mecburi hizmetini tamamladıktan sonra, vatani görevini yedek subay olarak Eskişehir Hava Hastanesi Nöroşirürji bölümünde yerine getirmiştir. Sonrasında İzmir Özel Tınaztepe Hastanesi Beyin ve Sinir Cerrahisi bölümünde 6 sene çalışmıştır. Daha sonra İzmir / Alsancak’ta kendi özel muayenehanesini kurmuştur. Bu muayenehane, zaman içerisinde diğer meslektaşlarının da kendisine katılmasıyla klinikleştirmiştir ve bugün de hastalarına, muayenehanesinde (Beyin ve Sinir Kliniğinde) hizmet vermektedir. Beyin ve Sinir Cerrahisi branşında Beyin Tümörleri, beyin kanamaları, Bel ve Boyun fıtıkları, kanal daralmaları gibi hasta ameliyatlarını özel hastanelerde yapmaktadır (Hastaneler: İzmir Özel Gazi Hastanesi ve İzmir Acıbadem Kent Hastanesi).

Beyin ve Sinir Kliniği

     Beyin ve Sinir, Dr. Özgür Akşan önderliğinde İzmir’de beyin ve sinir cerrahisi alanında hizmet veren bir sağlık kuruluşudur. Alsancak’ta bulunan kliniğimizde, deneyimli hekim kadromuz ve multidisipliner yaklaşımımız ile 2016 yılından bugüne hastalarımıza hizmet vermekteyiz.

 

     Kliniğimiz, güncel tıbbi bilgiler ve uygulamalar doğrultusunda tanı ve tedavi yöntemleri sunar. Beyin ve Sinir olarak, her hastanın benzersiz ihtiyaçlarını anlamaya çalışır ve tedavi planlarımızı da bu doğrultuda şekillendirir; detaylı tanı tekniklerimizle hastalarımızın durumunu dikkatle inceler ve bu verilere dayanarak kişiye özel bir tedavi planı oluştururuz.

     Tedavi sürecinde, hastalarımızın rahatı, sağlığı ve iyiliği her zaman önceliğimizdir. Alanımızın getirdiği sorumluluk bilinciyle hastalarımızla yakın bir iletişim kurar, onların beklentilerini anlamaya çalışırız. Her adımda hastalarımızın sorularını yanıtlar, endişelerini giderir ve kendilerini güvende hissetmeleri için destek sağlarız.

 

     Bizim için, tedavi yalnızca semptomları yönetmekten öte, yaşam kalitesini artırmak ve hastalarımızın aktif yaşamlarına devam etmelerini sağlamaktır. Bu nedenle, her hastanın özel durumunu ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak kapsamlı bir tedavi planı oluşturmayı amaçlarız.

 

     Hastalarımızdan aldığımız geri bildirimlerle kendimizi geliştirmeye devam edip  modern teknolojiyi ve bütüncül bir tıp yaklaşımını kullanarak, her hasta için en uygun tedavi seçeneklerini sunmak en temel hedefimizdir.

 

     Deneyimli uzman kadrolarımız ve işbirliği yaptığımız, alanında önde gelen kuruluşlarla yıllardır bir çok hastamızda olumlu ilerleyen tedavi süreçleri görmek bizler için büyük bir gurur kaynağıdır. 

 

     Sağlığınız ve iyiliğiniz bizim önceliğimizdir.

 

     Sizleri de kliniğimizde ağırlamaktan mutluluk duyarız.

Hukuki Koruma Bildirimi

  Bu internet sitesinde bulunan tıbbi bilgilendirme yazıları, genel bilgilendirme amacıyla sunulmaktadır. Bu bildirim ise, sitemizde yer alan tıbbi bilgilendirme yazılarının doğru kullanımını teşvik etmek ve okuyucularımızın bilinçli kararlar vermelerine yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Yazılarımızı okumanız ve içeriklerimizi dikkate alırken bu şartları göz önünde bulundurmanızı önemle tavsiye ederiz.

 

     Lütfen, aşağıda belirtilen şartları ve koşulları dikkatlice okuyunuz.

 

  •       İnternet sitemiz içeriğindeki yazılarımız genel bilgilendirme amaçlıdır:

     Bu yazılar, tıbbi konular hakkında genel bilgiler sunmayı amaçlar. Ancak, bu bilgiler tıbbi danışmanlık veya teşhis niteliği taşımamaktadır. Herhangi bir sağlık sorunu veya semptomunuz varsa, lütfen hekiminize başvurunuz.

 

  •       Herhangi bir tıbbi karar vermeden önce bir uzmana başvurmanız gerekmektedir:

 

     Tıbbi sorunlarınızla ilgili kesin teşhis ve tedavi için bir sağlık kuruluşuna veya hekiminize danışmanız önemlidir. Yazılarımız, sağlık uzmanınızın görüşünün yerini almayı amaçlamaz.

 

  •       Hukuki sorumluluk:

 

     Bu yazılar, yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmuştur. Yazılarımızdaki bilgilere dayanarak alınan herhangi bir eylem veya karardan dolayı sorumluluk kabul edilmemektedir. Bu nedenle, bu yazılardan kaynaklanan herhangi bir zarar veya kayıptan dolayı sorumluluk kabul etmiyoruz.

 

  •       İnternet sitesi içeriklerinin kullanımı:

     Tarafımızca paylaşılan ve yayınlanan yazı ve görsellerin kopyalanması, dağıtılması veya herhangi bir ticari amaçla kullanılması kesinlikle yasaktır. Yazı veya görsellerimizin izinsiz kullanılması durumunda hukuki yaptırımlara başvurma hakkımız saklıdır.